Đã bao giờ bạn thắc mắc về cách thức hoạt động của những chiếc máy tính, điện thoại thông minh hay các website, ứng dụng mà chúng ta sử dụng hàng ngày? Tất cả đều nhờ vào sức mạnh của ngôn ngữ lập trình - ngôn ngữ giao tiếp giữa con người và máy tính, giúp biến đổi ý tưởng thành những chương trình thực tế vô cùng hữu dụng.
Đặc biệt, trong thời đại công nghệ số như hiện nay, ngôn ngữ lập trình đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các ứng dụng, phần mềm và hệ thống công nghệ thông tin. Đồng thời, việc nắm rõ ngôn ngữ lập trình cũng là một trong những kỹ năng thiết yếu mà mọi lập trình viên, kỹ sư phần mềm và nhà phát triển cần phải nắm vững. Vậy khái niệm về ngôn ngữ lập trình là gì và có bao nhiêu loại ngôn ngữ lập trình? Bạn hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn trong nội dung dưới đây nhé.
Ngôn ngữ lập trình là gì?
Ngôn ngữ lập trình là một tập hợp các quy tắc và cấu trúc được sử dụng để tạo ra các chương trình máy tính. Hiểu theo nghĩa đơn giản thì ngôn ngữ lập trình chính là một hệ thống ngôn ngữ đặc biệt, chúng được tạo ra để người dùng có thể tương tác với máy tính và chỉ đạo nó thực hiện các nhiệm vụ cụ thể thông qua các câu lệnh cùng cấu trúc logic.
Cấu trúc cơ bản của ngôn ngữ lập trình
Tất cả các ngôn ngữ lập trình hiện nay đều có các thành phần cơ bản sau:
- Từ vựng (vocabulary): Bao gồm các từ khóa, toán tử, kí hiệu, số, chuỗi,... được sử dụng để viết chương trình.
- Cú pháp (syntax): Quy định cách sử dụng các từ vựng để tạo thành các câu lệnh và biểu thức hợp lệ.
- Ngữ nghĩa (semantics): Xác định ý nghĩa của các câu lệnh và biểu thức trong ngôn ngữ.
- Thư viện (library): Bao gồm các hàm, thủ tục, lớp, module được định nghĩa sẵn để hỗ trợ lập trình viên.
Phân loại ngôn ngữ lập trình
Có nhiều cách phân loại các ngôn ngữ lập trình, tuy nhiên thì thông thường chúng sẽ được chia thành ba loại chính:
- Ngôn ngữ máy - mã máy (Machine language): Đây là ngôn ngữ lập trình thấp nhất và được sử dụng để giao tiếp trực tiếp với phần cứng máy tính. Nó sử dụng các mã nhị phân (0 và 1) để biểu diễn các chỉ thị và lệnh máy tính có thể hiểu để thực thi. Nhìn chung, việc lập trình bằng ngôn ngữ máy rất phức tạp và đòi hỏi lập trình viên phải có kiến thức sâu về kiến trúc máy tính.
- Ngôn ngữ hợp ngữ (Assembly language): Ngôn ngữ hợp ngữ là một cấp độ trừu tượng hơn so với ngôn ngữ máy khi sử dụng các ký hiệu và mnemonic thay vì các mã nhị phân. Mặc dù vẫn đề cập đến các thành phần phần cứng của máy tính nhưng ngôn ngữ hợp ngữ đã dễ đọc và dễ hiểu hơn so với ngôn ngữ máy. Tuy nhiên thì nó vẫn đòi hỏi lập trình viên phải có kiến thức chuyên sâu về kiến trúc máy tính.
- Ngôn ngữ lập trình bậc cao (High-level programming language): Đây là loại ngôn ngữ lập trình được thiết kế để dễ đọc, dễ viết và dễ hiểu hơn so với ngôn ngữ máy và ngôn ngữ hợp ngữ. Các ngôn ngữ lập trình bậc cao sử dụng các từ và cú pháp gần với ngôn ngữ tự nhiên để giúp lập trình viên có thể tập trung vào việc giải quyết vấn đề thay vì phải quan tâm đến các chi tiết kỹ thuật của phần cứng máy tính. Những ngôn ngữ lập trình phổ biến hiện nay như Python, Java, C++, JavaScript,... đều là những ngôn ngữ lập trình bậc cao.
Các ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay
Hiện nay, có rất nhiều ngôn ngữ lập trình được phát triển để hỗ trợ cho lập trình viên. Tuy nhiên thì dưới đây là một số ngôn ngữ lập trình phổ biến và được sử dụng rộng rãi nhất:
1. JavaScript
JavaScript là một ngôn ngữ lập trình kịch bản (scripting language) được dùng để tạo ra các trang web động. Nó được sử dụng rộng rãi trong lập trình web và cho phép thêm các tính năng tương tác cùng hiệu ứng trực quan vào website. Bên cạnh đó, JavaScript cũng được sử dụng trong lập trình máy chủ với Node.js và các ứng dụng di động với React Native.
2. PHP
PHP là một ngôn ngữ lập trình kịch bản phía máy chủ và được sử dụng rộng rãi trong lập trình web để xây dựng các trang web động, ứng dụng web và các hệ thống quản lý nội dung (CMS) như WordPress, Joomla, Drupal. Đặc biệt, ngôn ngữ lập trình PHP hiện đang cung cấp nhiều thư viện và framework phong phú để giúp lập trình viên xây dựng các ứng dụng web một cách hiệu quả.
3. Python
Python là một ngôn ngữ lập trình bậc cao, đa năng và dễ học. Nó được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như lập trình web, phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, học máy, khoa học dữ liệu,... So với các ngôn ngữ lập trình phổ biến khác, Python nổi bật với cú pháp đơn giản, dễ đọc và tính năng đa dạng với sự hỗ trợ của nhiều thư viện và framework.
4. Ruby
Ruby là một ngôn ngữ lập trình động, đa mô hình và hướng đối tượng, đồng thời được thiết kế để đơn giản hóa quá trình sử dụng. Nhìn chung, ngôn ngữ Ruby nổi bật với cú pháp khá dễ hiểu và thường được sử dụng trong lập trình web với framework Ruby on Rails.
5. Pascal
Pascal là một ngôn ngữ lập trình bậc cao được phát triển vào những năm 1970 và có cấu trúc hướng đối tượng. Chúng được thiết kế để phục vụ cho việc dạy học lập trình và thường được sử dụng trong các khóa học về khoa học máy tính hay lập trình cơ bản.
6. C/C++
C và C++ là hai ngôn ngữ lập trình bậc thấp và bậc cao rất phổ biến trong lập trình hệ thống, phần cứng, trò chơi và ứng dụng desktop. Trong đó, C là một ngôn ngữ lập trình bậc thấp và gần với ngôn ngữ máy, trong khi đó thì C++ lại là một ngôn ngữ lập trình bậc cao hướng đối tượng, đồng thời có thể tương tác với phần cứng ở mức thấp.
7. C# (C-Sharp)
C# là một ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng và được phát triển bởi Microsoft. Nó được thiết kế để tương thích với .NET Framework và thường được sử dụng trong lập trình Windows, game, ứng dụng web và di động.
8. Objective-C
Objective-C là một ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng và được sử dụng chủ yếu trong phát triển ứng dụng iOS và macOS. Nó cung cấp một lớp giao diện đối tượng trên nền tảng ngôn ngữ C và được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng của Apple.
9. Swift
Swift là một ngôn ngữ lập trình hiện đại, an toàn và hiệu suất cao khi được phát triển bởi Apple để thay thế Objective-C trong quá trình phát triển ứng dụng iOS, macOS, tvOS và watchOS. Swift được thiết kế để đơn giản và an toàn để giúp lập trình viên phát triển ứng dụng một cách hiệu quả hơn.
10. Java
Java là một ngôn ngữ lập trình bậc cao, hướng đối tượng và độc lập với mọi nền tảng. Nó được sử dụng rộng rãi trong lập trình ứng dụng web, di động, game, hệ thống nhúng và nhiều lĩnh vực khác nhờ nổi bật với tính bảo mật, tính di động và khả năng mở rộng.
Hi vọng rằng với những thông tin vừa được Website 24h cung cấp, bạn đã có được cái nhìn tổng quan về ngôn ngữ lập trình là ngôn ngữ gì và giúp bạn hiểu rõ hơn về các ngôn ngữ lập trình phổ biến hiện nay, từ đó áp dụng hiệu quả vào trong công việc, học tập của mình.
Bài viết liên quan:
Cách tạo website hoàn chỉnh từ A - Z cho người mới